Witaj maj, trzeci maj!

3 maja 2020

W tym roku obchodzimy 229 rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja – pierwszej w Europie i drugiej na świecie ustawy regulującej organizację władz państwowych oraz prawa i obowiązki obywateli.

Autorzy dokumentu

Konstytucja została uchwalona 3 maja 1791 roku i obowiązywała w sumie przez 14 miesięcy. Jej twórcami byli król Stanisław August Poniatowski, Ignacy Potocki (marszałek wielki litewski, czołowy działacz obozu reform w czasie Sejmu Wielkiego) i Hugo Kołłątaj (polityk, pisarz i publicysta). Konstytucję określali jako „ostatnią wolę i testament gasnącej Ojczyzny”.

Najważniejsze zmiany

Po pierwszym rozbiorze Polska była pogrążona w kryzysie. Należało zatem kraj zreformować.  W 1788 roku zwołano sejm, który z przerwami trwał cztery lata. Najważniejszym wydarzeniem Sejmu Czteroletniego było uchwalenie konstytucji, która w 11 rozdziałach regulowała wiele zagadnień, np. wzięła chłopów pod opiekę, gwarantowała wolność osobistą przybywającym osadnikom, wprowadziła trójpodział władzy, zniosła liberum veto i wolną elekcję, zakazała zawiązywania konfederacji.

Targowica

Konstytucja 3 Maja dawała nadzieje na umocnienie Polski na arenie międzynarodowej i miała gwarantować niezależność polityczną od Rosji, Prus i Austrii. Niestety, wprowadzone zmiany nie podobały się magnaterii, która straciła najwięcej przywilejów. Dlatego poproszono carycę Katarzynę II o pomoc w obaleniu konstytucji. W 1792 roku spiskujący magnaci – Potocki, Branicki i Rzewuski zawiązali w Petersburgu konfederację (ogłosili ją w Targowicy), w wyniku której wybuchła wojna polsko-rosyjska. Doszło do okupacji Polski, obalenia konstytucji i drugiego rozbioru państwa.

Teraźniejszość

Święto Konstytucji 3 Maja zostało ustanowione już po odzyskaniu niepodległości – w 1919 roku. Obecnie jest dniem wolnym od pracy. W Polsce odbywają się wtedy uroczystości z udziałem prezydenta i innych przedstawicieli władzy państwowej. Mieszkańcy Warszawy biorą udział w Biegu Konstytucji i innych imprezach.

Źródło: www.prezydent.pl, www.polskatradycja.pl, biblioteka.pl