Patron
DZIECIŃSTWO
Tadeusz Kościuszko urodził się w 1746 r. Był on czwartym i najmłodszym dzieckiem w rodzinie, która, choć szlachecka, nie należała do zamożnych. Gdy miał 12 lat, stracił ojca. Tadeusz od najmłodszych lat marzył o przyszłości żołnierskiej. Niełatwo było spełnić to marzenie. Wówczas bowiem szarżę się kupowało. Był to wydatek, znacznie przewyższający możliwości Kościuszków. Na razie 9-letni Tadeusz wraz ze starszym bratem Józefem uczył się w kolegium pijarskim. W szkole pijarskiej był pięć lat. Następne pięć lat musiał spędzić w domu rodzinnym. Interesy gospodarcze nie przedstawiały się zbyt kwitnąco i nie pozwalały na kosztowne kształcenie.
W SZKOLE RYCERSKIEJ
Marzenia o wojsku nie opuszczały młodego Kościuszki. Gdy skończył 19 lat, otworzyła się przed nim droga do ich spełnienia. Oto w 1765 r. król Stanisław Poniatowski założył w Warszawie Szkołę Rycerską. Przyjmowanie kadetów było ważnym wydarzeniem w życiu każdego ucznia szkoły. Kandydat na kadeta składał najpierw przyrzeczenie wobec kolegów. Przyrzeczenie takie złożył także Tadeusz i nie złamał go. Wśród kadetów odznaczał się wyjątkową pilnością. By nie zaspać i wstawać wcześnie, umówił się ze stróżem, że ten będzie go budził o trzeciej rano, ale stróż nie mógł wchodzić do sali, więc Tadeusz przywiązał sobie do palca sznurek. Drugi koniec sznurka przeciągał za drzwi. Wieczorem , gdy siedział nad książką, a zmęczone oczy same się już zamykały, wkładał nogi do miski z zimną wodą, odzyskiwał rześkość i uczył się dalej. Łatwo przyswajał sobie wiadomości z historii, matematyki, fizyki, chemii, geografii. Szczególnie upodobał sobie naukę o budowie fortyfikacji, wznoszeniu umocnień w terenie. Zwrócił też na siebie uwagę króla Stanisława Augusta, który chciał go wykształcić na malarza i w tym celu wysłał go na studia do Francji. Po skończeniu studiów w końcu 1774 r. Kościuszko wrócił do kraju.
BOHATER AMERYKI
Nie mogąc służyć swojemu narodowi, nie znajdując we własnym kraju żadnego zatrudnienia, postanowił Kościuszko bić się za wolność innych ludów. Dowiedział się o wojnie w Ameryce Północnej, gdzie w 1775 r. wybuchło powstanie w koloniach brytyjskich. Anglicy skierowali przeciwko powstańcom głównie oddziały najemne, które hojnie opłacali. Jednak Kościuszko nie szukał pieniędzy, chciał walczyć po stronie uciskanego ludu. Służbie tej poświęcił osiem lat życia. Zaskarbił sobie uznanie i szacunek, miłość ludu, o którego wolność walczył. Stał się bohaterem Stanów Zjednoczonych. Nie szczędzili mu też pochwał jego zwierzchnicy. Zasługi i charakter naszego rodaka oceniali amerykańscy oficerowie także w inny sposób. Przyjęli gen. Polaka do Towarzystwa Cyncynnatów. Wizerunek Cyncynnata umieszczony był w znaku Towarzystwa, który Kościuszko nosił do końca życia.
W RODZINNYCH SIECHNOWICZACH
W końcu 1784 r. Kościuszko wrócił do Polski i postanowił osiąść w swoich dziedzicznych Siechnowiczach. Zamieszkał w starym domu krytym słomą, składającym się z dwóch izb. Pośród wielu sprzętów stojących w domu najbardziej wyróżniała się taca do podawania ulubionego napoju Kościuszki – kawy – wykonana własną ręką z drzewa jabłoni. Siechnowicze były mająteczkiem małym i dawały bardzo skromny dochód. Mimo to Kościuszko kazał odrabiać chłopom siechnowickim tylko dwa dni na tydzień z pięciu dni pańszczyzny i to tylko mężczyznom, uwalniając zupełnie od robocizny kobiety. Twierdził, że słowo „poddany” powinno być przeklęte u oświeconych narodów.
SŁUŻBA WŁASNEJ OJCZYŹNIE
Kiedy patrioci przystąpili do organizowania sześćdziesięciotysięcznej armii, przyszedł wreszcie czas na Kościuszkę. Z zapałem i całym oddaniem, z wielką gorliwością zabrał się do wytężonej pracy. Organizował na nowo oddziały, szkolił żołnierzy, ciągle z nimi przebywał i przygotowywał ich do obrony kraju. Nie wszyscy jednak byli zadowoleni z odrodzenia się Polski. Przeciwko poczynaniom patriotów panowie magnaci wezwali na pomoc Katarzynę II. Tak się zaczęła w 1792 r. wojna w obronie Konstytucji Trzeciego Maja, w obronie niepodległości Polski. Siły były nierówne. Kościuszko miał niesłychanie trudne zadanie, jednak wykonał je wspaniale. W najważniejszej bitwie – pod Dubienką – stawił zacięty opór pięciokrotnie liczniejszemu nieprzyjacielowi. Przystąpienie króla do Targowicy skończyło wojnę. Kościuszko nie chciał dłużej pozostawać w armii, chociaż król Stanisław August bardzo go namawiał.
NAJWYŻSZY NACZELNIK NARODU
Przegrana wojna przyniosła klęskę Polsce. Patrioci boleśnie przeżyli tragedię Ojczyzny. Wyjechali na emigrację, by przygotować zbrojne powstanie przeciwko zaborcom. Opuścił kraj i Kościuszko. Patrioci polscy postanowili wezwać naród do zbrojnego powstania przeciw Rosji Katarzyny II i Prusom Fryderyka Wilhelma. Wodza powstania nie trzeba było długo szukać. Wszyscy wskazywali Kościuszkę. Przyjął więc wezwanie narodu. 24 marca 1794 r. jako Najwyższy Naczelnik stanął na rynku w Krakowie i wobec zebranego wojska i ludu złożył przysięgę. Kościuszko zawsze darzył lud wiejski gorącą sympatią i współczuł jego nędzy. Nic dziwnego, że chłopi kochali swojego Naczelnika. 4 kwietnia stanął Kościuszko pod wsią Racławice, gdzie zastał wojsko rosyjskie. Tu rozegrała się pierwsza poważniejsza bitwa powstańców. Wróg stracił dwa tysiące zabitych i rannych żołnierzy. Radość ze zwycięstwa była wśród ludu ogromna. Szybko układano śpiewane powszechnie piosenki, które wyrażały wolę dalszej walki. Szybko także została oswobodzona Warszawa. Teraz, gdy stolica Rzeczypospolitej była wolna, powstanie mogło rozszerzyć się na cały kraj. Nadszedł też czas na poprawę doli chłopów. 7 maja 1794r. pod Połańcem został podpisany przez Kościuszkę Uniwersał. Wojna jednak dopiero się rozpoczynała. Nad powstaniem gromadziły się jednak nowe, złowieszcze chmury. Katarzyna II wysłała przeciw wojsku Kościuszki swego najlepszego generała, na czele nowej armii. Do bitwy doszło10 października pod Maciejowicami. Zakończyła się ona dla Polski zupełną klęską. Kościuszko został kilkakrotnie ranny, dostał się do niewoli rosyjskiej.
W NIEWOLI
Chociaż Kościuszko był ciężko ranny i życiu jego zagrażało poważne niebezpieczeństwo, eksportowano go natychmiast do Petersburga. Tu Katarzyna II rozkazała wtrącić go do więzienia w twierdzy Pietropawłowskiej. W niewoli Kościuszko przebywał dwa lata, to znaczy do śmierci Katarzyny II. Uwolnił go jej syn, Paweł I. Jeszcze kilka razy rozmawiał Kościuszko z Pawłem I. W czasie tych rozmów zyskał sobie uznanie i szacunek cara.
ŻYCIE I ŚMIERĆ NA OBCZYŹNIE
Z końcem 1796 r. wyjeżdża Kościuszko z Rosji, udając się do Ameryki w sierpniu 1797 r. W Ameryce nie zagrzał Kościuszko długo miejsca. Po kilku miesiącach pobytu doszła go wiadomość, że generał Jan Henryk Dąbrowski tworzy we Włoszech legiony polskie, które mają wyzwolić ojczyznę. Po sporządzeniu testamentu, Kościuszko śpieszył do Europy, by być bliżej spraw polskich. Gdy przybył do Francji, przebywający tam rodacy powitali go jako wodza. Podobnie jak w czasie powstania, złączył Kościuszko sprawę wolności Polski ze sprawą wyzwolenia ludu chłopskiego. Oto w 1814 r. upadła potęga Napoleona. Część Polaków wiązała nadzieje odbudowy państwowości polskiej z carem Aleksandrem. Współpraca z carem Rosji nie trwała jednak długo. Rozgoryczony Kościuszko wyjechał do Szwajcarii i osiadł tu w miasteczku Solurze u zaprzyjaźnionej szwajcarskiej rodziny Zeltnerów, która troskliwie się nim zaopiekowała. Gdy wyjeżdżał w powoziku, lub konno na spacer, zatrzymywali go biedacy, dla których zawsze miał przy sobie drobne pieniądze. W Solurze pozostał już Kościuszko do śmierci. Umarł 15 października 1817 r. o dziesiątej godzinie wieczorem. W rok później przewieziono proch ukochanego Bohatera do kraju i złożono w Krakowie na Wawelu pośród grobów królewskich. Nawiązując do starego obyczaju słowiańskiego, rodacy usypali mu wspaniały pomnik – mogiłę na wzgórzu podkrakowskim – Kopiec Kościuszki. Trwalsze jeszcze od pomnika pozostało wspomnienie w sercach narodu.
Cytaty
„Chcę wolności całego narodu i dla niej tylko wystawię me życie.” „Mniemają niektórzy, że potrzeba pierwej oświecić lud, zanim mu dać wolność. Ja rozumiem Przeciwnie, że chcąc oświecić lud trzeba go uwolnić.”
„Jest on najczystszym synem takiej wolności, która rozciąga się nad wszystkim nie zaś na niektórych i na bogatych jedynie”
Tadeusz Kościuszko
„Z niczym nie da się porównać gorliwości jego do służby publicznej. Był nieprzystępnym żadnej pokusie, niestrudzony wobec żadnego niebezpieczeństwa. Wyróżniał się bezprzykładną skromnością w przeświadczeniu , iż nie dokonywał niczego nadzwyczajnego.”
Gen. Green o Tadeuszu Kościuszce
POLONEZ KOŚCIUSZKI
(sł. R. Suchodolski, muz. T. Kościuszko)
- Patrz, Kościuszko, na nas z nieba,
Jak z krwi wrogów będziem brodzić,
Twego miecza nam potrzeba,
By Ojczyznę oswobodzić.
Wolność droga w białej szacie
Złotem skrzydłem w górę leci,
Na jej czole, patrzaj bracie,
Jak swobody gwiazdka świeci.Ref: Oto jest wolności śpiew, śpiew, śpiew,
My za nią przelejem krew, krew, krew! - Kto powiedział, że moskale
Są to bracia nas, Lechitów,
Temu pierwszy w łeb wypalę
Przed Kościołem Karmelitów.
Kto nie uczuł w bycie
Naszych kajdan, praw zniewagi,
To jak zdrajcy wydrę życie
Na niemszczonych kościach Pragi.Ref: Oto jest wolności…
HYMN DO MIŁOŚCI OJCZYZNY
(sł. I. Krasicki, muz. W. Sowiński)
- Święta miłości kochanej ojczyzny,
Czują cię tylko umysły poczciwe!
Dla ciebie zjadłe smakują trucizny,
Dla ciebie więzy, pęta nie zelżywe.
Kształcisz kalectwo przez chwalebne blizny,
Gnieździsz w umyśle rozkoszy prawdziwe.
Byle cię można wspomóc, byle wspierać,
Nie żal żyć w nędzy, nie żal i umierać. (bis) - .Wolności! Której dobra nie docieka
Gmin jarzma zwykły, nikczemny i podły;
Cecho dusz wielkich, ozdobo ,człowieka,
Strumieniu boski, cnót zaszczycon źródły!
Tyś tarczą twoich Polaków od wieka,
Z ciebie się pasmem szczęścia nasze wiodły.
Większaś nad przemoc! A kto ciebie godny-
Pokruszył jarzma albo padł swobodny. (bis)
IMIĘ KOŚCIUSZKI
Nazwy geograficzne oraz miejsca nazwane imieniem
Tadeusza Kościuszki:
- W Polsce:
» Kopiec Kościuszki w Krakowie - W Australii:
» Park Narodowy Tadeusza Kościuszki w Nowej Południowej Walii
» Góra Kościuszki- najwyższy szczyt w Australii - w USA:
» Hrabstwo Kościuszki w stanie Indiana
» Kosciusko- miasto w stanie Mississippi
» Mosty Kościuszki- dwa główne mosty w Nowym Jorku
Ponadto imię Tadeusza Kościuszki nosiły lub noszą:
» Kościuszko (statek)- S/S Kościuszko
» Politechnika Krakowska
» Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych we Wrocławiu
» 1 Warszawska Dywizja Piechoty
» 1 Warszawska Dywizja Zmechanizowana w Legionowie
» 1 Warszawska Brygada Pancerna w Wesołej
» 1 Brzeska Brygada Saperów w Brzegu
