Ruch to zdrowie
Dzieci potrzebują ruchu, ponieważ jest on naturalną potrzebą człowieka. Aktywność fizyczna, czy to u dzieci o typowym rozwoju, czy z niepełnosprawnością, pobudza dojrzewanie układu nerwowego, a to z kolei przyspiesza rozwój motoryczności. Ograniczenie aktywności ruchowej zdecydowanie wpływa na opóźnienie ważnych funkcji rozwoju naszych dzieci.
Należy jednak nadmienić, że dzieci różnią się pod względem zapotrzebowania na ruch. Część z nich jest nadruchliwa, wciąż poszukująca wrażeń ruchowych, inne zaś statyczne – przejawiają mniejszy popęd do poruszania się, dotyczy to również dzieci z niepełnosprawnością ruchową bo przecież ich aktywność też jest różna. Jest to uwarunkowane w pracy naszego układu nerwowego, a konkretniej w procesach systemów zmysłowych. Bazowymi układami sensorycznymi odpowiedzialnymi za odbieranie doznań związanych z ruchem i zmianami w ruchu jest układ przedsionkowo-proprioceptywny. Wpływa na utrzymanie równowagi, świadomość przestrzeni, schemat ciała, właściwe napięcie mięśniowe, koordynację i płynność ruchu, a także funkcje zmysłu słuchu i wzroku. Pełni zasadniczą rolę w planowaniu ruchu, czyli praksji. Poziom pobudzenia dzieci oraz ich wewnętrzny popęd do ruchu i zabawy zależy od 3 rodzajów modalności w obrębie zmysłu przedsionka i propriocepcji (czucia głębokiego), tj. nadwrażliwości, podwrażliwości i chęci poszukiwania wrażeń. Warto zaznaczyć, że niedojrzałość układu przedsionkowego przejawia się trudnościami w nauce naszych pociech.
Dlaczego warto w wolnym czasie postawić na zabawy ruchowe?
Prawidłowy rozwój ruchowy u dzieci skutkuje efektywnym przyswajaniem umiejętności szkolnych, ponieważ ruch, odbiór i przetwarzanie bodźców zmysłowych są ze sobą ściśle powiązane i wzajemnie na siebie wpływają. Zabawy ruchowe są niezbędne do nabycia m.in. umiejętności kontrolowania zachowania, uwagi, pamięci, rozwoju dużej i małej motoryki, które warunkują zdolność łatwiejszego uczenia się i nawiązywania kontaktów społecznych. Sprawność motoryczna, odczuwanie i schemat ciała, percepcja wzrokowa i słuchowa, utrzymanie równowagi, a także koordynacja wzrokowo-ruchowa wpływają na opanowanie m.in. umiejętności czytania i pisania.
Każde dziecko wymaga ruchu, lecz trzeba znaleźć taką formę aktywności, która sprawia mu najwięcej radości. Bardzo istotne jest, aby rodzic zwrócił uwagę na rodzaj oraz intensywność danej aktywności, aby była ona dostosowana do możliwości psychofizycznych dziecka i jego zapotrzebowania na ruch. Warto towarzyszyć dziecku w aktywnościach ruchowych, spędzić z nim czas i tworzyć wspólnie pomysły na atrakcyjne zabawy. Pamiętajmy o motywowaniu i zachęcaniu dziecka do pokonywania słabości oraz chwaleniu ich za najdrobniejszy sukces. Priorytetem jest skupienie się na stymulacji przedsionka, tj. jazda na rowerze, deskorolce, skoki na trampolinie, przez skakankę, huśtanie, turlanie, bieganie, gry i zabawy zespołowe. Przydatnymi ćwiczeniami ruchowymi, które umożliwią współpracę dziecka z rodzicem, rozwijającymi koordynację ruchową, zwinność, percepcję oraz równowagę są: TORY PRZESZKÓD (modyfikowane według pomysłu, urozmaicanie z wykorzystaniem domowego sprzętu), rzuty do celu, zabawy balonem (odbijanie różnymi częściami ciała), zabawy z piłką, TWISTER, łapanie baniek mydlanych – można je zorganizować w domu lub na zewnątrz.
Jakie są konkretne rekomendacje ekspertów WHO odnośnie aktywności fizycznej dla różnych grup wiekowych?
Dzieci i młodzież od 5 do 17 lat: powinny podejmować aktywność fizyczną (od umiarkowanej do intensywnej) przez co najmniej 60 minut dziennie.
Dorośli: powinni podejmować tygodniowo co najmniej 150 minut aerobowej aktywności fizycznej o umiarkowanej intensywności albo 75 minut aerobowej aktywności o dużej intensywności (np. pompki, brzuszki, skakanie na skakance, bieganie, jazda na rowerze, aerobik, pływanie, taniec, sportowe gry zespołowe, marsze).
WHO ostrzega, że brak wystarczającej aktywności fizycznej jest czynnikiem ryzyka wielu chorób i dolegliwości zdrowotnych (tzw. cywilizacyjnych). Eksperci szacują, że jest główną przyczyną nawet do 25 proc. zachorowań na raka jelita grubego oraz piersi, 27 proc. przypadków cukrzycy, a także 30 proc. przypadków choroby niedokrwiennej serca.
Red. Basia Witkowska
